Ένας χρόνος μετά

Όταν η ιδέα του The Lausanne Project (TLP) συλλήφθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια ανταλλαγής e-mail πριν από πέντε χρόνια, το σχέδιό μας ήταν να επεξεργαστούμε έναν τόμο για μια συνθήκη ειρήνης ξεχασμένη από τον κόσμο πέρα από την Ελλάδα και την Τουρκία. Η βιβλιοθήκη Gingko στο Λονδίνο συμφώνησε γρήγορα να χρηματοδοτήσει ένα εργαστήριο στο Παρίσι και να εκδώσει το βιβλίο. Δεδομένου του εντυπωσιακού ρεκόρ του Gingko στη δημοσίευση μιας σειράς που σχετίζεται με τη συνθήκη των Βερσαλλιών – The Makers of the Modern World – ήμασταν ευτυχείς που είχαμε την υποστήριξή τους.

Η πρόσκληση υποβολής εργασιών του 2019 προσέλκυσε προτάσεις από περισσότερους από σαράντα μελετητές, οι οποίοι περιελάμβαναν μερικούς από τους καλύτερους ιστορικούς της Μέσης Ανατολής των αρχών του εικοστού αιώνα και της σχέσης της με τον υπόλοιπο κόσμο. Καθώς τα νέα του έργου εξαπλώθηκαν, οι επιμελητές άρχισαν να επικοινωνούν μαζί μας, προσκαλώντας μας να συνεργαστούμε στα δικά τους σχέδια για την εκατονταετηρίδα. Μεταξύ αυτών ήταν η Gaby Fierz και ο Laurent Golay (διευθυντής του Musée Historique Lausanne) καθώς και ο Pieter Trogh του IFFM (In Flanders Fields Museum) στο Ypres του Βελγίου. Αν και η έκθεση της Λωζάνης ανοίγει το επόμενο έτος, η έκθεση Ypres For Civilisation: the Great War in the Middle East είναι τώρα σε εξέλιξη και θα διαρκέσει μέχρι τον επόμενο Οκτώβριο.

Η αρχική ιδέα για έναν ιστότοπο TLP εμπνεύστηκε από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης του Covid, η οποία μας ανάγκασε να αναβάλουμε το εργαστήριό μας δύο φορές και στη συνέχεια να το μεταφέρουμε στο διαδίκτυο. Ένας ιστότοπος, ελπίζαμε, θα παρείχε ένα φόρουμ όπου οι συνεισφέροντες στον τόμο μας θα μπορούσαν να μοιραστούν ιδέες. Σύντομα έγινε σαφές ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε πολύ περισσότερα με αυτό, και εδώ πρέπει να ευχαριστήσουμε τον ασκούμενο μας, Bryony Harris, που έκανε τόσο θαυμάσια δουλειά στο σχεδιασμό του. Το τελικό αποτέλεσμα έχει προσελκύσει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον από ό, τι αρχικά πιστεύαμε – χάρη σε όσους από εσάς έχετε συνεισφέρει blogposts ή έχετε υποβάλει συνεντεύξεις σχετικά με την τρέχουσα έρευνά σας, είτε πρόκειται για ιστορία, ανθρωπολογία ή διεθνείς σχέσεις.

Η ιστοσελίδα του Lausanne Project ξεκίνησε ακριβώς πριν από ένα χρόνο και έχει φιλοξενήσει επισκέπτες από 167 χώρες. Τα blogposts, οι συνεντεύξεις και τα επεισόδια podcast έχουν καλύψει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που συζητήθηκαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και γύρω από αυτό κατά τη διάρκεια της ειρηνευτικής διάσκεψης του 1922-23. Αυτές περιλαμβάνουν την πολυσυζητημένη ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών, η οποία δυστυχώς συνεχίζει να εμπνέει τη σημερινή πολιτική σκέψη, καθώς και τα αμφισβητούμενα σύνορα στη Θράκη και την ενεργειακή πολιτική – τα οποία είχαμε το προνόμιο να διερευνήσουμε τόσο από ιστορική όσο και από ανθρωπολογική άποψη. Έχουμε παρουσιάσει το τραπέζι της Λωζάνης (δύο φορές!), το σύνδρομο της Λωζάνης (και το σύνδρομο των Σεβρών), καθώς και τους μύθους που έχει προκαλέσει έκτοτε η Λωζάνη. Οι συνεργάτες μας κυμαίνονται από ερευνητές πρώιμης σταδιοδρομίας έως διακεκριμένους μελετητές των οποίων οι γνώσεις έχουν διαμορφώσει τον κλάδο.

Ο στόχος μας ήταν να εξετάσουμε τη Λωζάνη από μια παγκόσμια προοπτική – αποκαλύπτοντας όχι μόνο τι συνέβη κατά τη διάρκεια της δημιουργίας της, αλλά και τι συμβολίζει από τότε. Αναγνωρίζουμε ότι εδώ έχουμε ακόμη δουλειά να κάνουμε, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διερεύνηση τρόπων με τους οποίους οι συζητήσεις γύρω από τη Λωζάνη έγιναν δεκτές και απαντήθηκαν στην Ιταλία, τη Ρωσία, την Αίγυπτο, την Ινδία και την υπόλοιπη Ασία. Εάν διαβάζετε αυτό και νομίζετε ότι μπορείτε να μας βοηθήσετε σε αυτό το θέμα, επικοινωνήστε μαζί μας!

Κατά το επόμενο έτος ελπίζουμε να χρησιμοποιήσουμε την ιστοσελίδα για να παρουσιάσουμε (σε μορφή podcast) μερικές από τις έρευνες που τελικά θα δημοσιευτούν στον τόμο της εκατονταετηρίδας του Gingko: θέματα περιλαμβάνουν την αρμενική (μη) συμμετοχή στη Λωζάνη, τα συριακά όνειρα για ένα δημοκρατικό κράτος, την τύχη του οθωμανικού χρέους και τις κουρδικές φιλοδοξίες και απογοητεύσεις κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μερικά από τα blogposts μας μεταφράζονται επί του παρόντος στα τουρκικά από τον ασκούμενο Yasir Safa Doğancil. Μέχρι τις αρχές του 2023, επομένως, ελπίζουμε ότι το TLP θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσει όχι μόνο αγγλόφωνους μελετητές, δημοσιογράφους και άλλους, αλλά και ένα τουρκικό ακροατήριο που αναμένει με ανυπομονησία την υποτιθέμενη αποκάλυψη των «μυστικών ρητρών» της συνθήκης στις 24 Ιουλίου 2023 (Spoiler Alert: δεν υπήρχαν «μυστικές ρήτρες»!).

Φυσικά, δεν είμαστε αρκετά ανόητοι για να πιστέψουμε ότι ακόμη και ένα TLP τουρκικής γλώσσας θα γίνει viral το 2023. Αυτό είναι απίθανο να συμβεί, ακόμα κι αν κάναμε άλλο blogpost για γραμματόσημα. Η προσέγγιση ενός ευρέος κοινού χρειάζεται δημιουργική σκέψη και έτσι είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι που ανακοινώνουμε ότι, χάρη στη χρηματοδότηση από την Gingko, θα εκδώσουμε επίσης ένα graphic novel για τη Λωζάνη το 2023: μια παιχνιδιάρικη (αλλά όχι παιδική) αφήγηση του 1922-3. Φιλοδοξούμε να συνδυάσουμε το πνεύμα των Ούγγρων καλλιτεχνών Aloïs Derso και Emery Kelèn με τη σοφία του Καραγκιόζη και του Χατζηαβάτη– των δύο λαϊκών ηρώων που οι Αρμένιοι, οι Τούρκοι και οι Έλληνες διεκδικούν ως πολιτιστική κληρονομιά τους.

«Δεν είμαστε αρκετά ανόητοι για να πιστέψουμε ότι ακόμη και ένα TLP τουρκικής γλώσσας θα γίνει viral το 2023. Αυτό είναι απίθανο να συμβεί, ακόμα κι αν κάναμε άλλο blogpost για γραμματόσημα.»

Τα τελευταία χρόνια, ο ακαδημαϊκός κόσμος γενικά και οι ανθρωπιστικές επιστήμες ειδικότερα αντιμετώπισαν βασανιστικές περικοπές στον προϋπολογισμό, μεγάλο φόρτο εργασίας και μια δύσκολη αγορά εργασίας. Ωστόσο, η μελέτη του παρελθόντος και η κατανόηση της δυναμικής των ανθρώπινων σχέσεων σπάνια ήταν πιο σημαντικές. Ας ελπίσουμε ότι το TLP θα προωθήσει με τον  τρόπο του τη μετάβαση από μια ξεπερασμένη επαγγελματική κουλτούρα του ανταγωνισμού σε μια κουλτούρα που δίνει μεγαλύτερη αξία στην ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης, πηγών και δεξιοτήτων, που αναγνωρίζει την αξία και τη συμβολή όλων. Με αυτή την ελπίδα, αφελή ίσως, καλούμε τους συναδέλφους να επιφέρουν μια νέα κατανόηση των σχέσεων μεταξύ της Μέσης Ανατολής και του υπόλοιπου κόσμου και να αναλογιστούν από κοινού την κληρονομιά της Λωζάνης.